کلیسای قره کلیسا، یکی از تاریخی‌ترین و هنرمندانه‌ترین مجموعه‌های کلیسای های ایران به شمار می‌رود. این بنا دارای یک سابقه تاریخی طولانی است و به‌عنوان اولین کلیسای مسیحیت در جهان شناخته میشود. این کلیسا بر روی مزار یکی از حواریان حضرت مسیح (ع) به نام تاتائوس ساخته شده است، اما به دلیل واقع شدن در روستای قره و شهرستان چالدران، به آن “قره کلیسا” و یا “کلیسای چالدران” نیز معروف است. آس چارتر بهترین مرجع ارائه دهنده بلیط هواپیما در مشهد می باشد.
برخی مردم این کلیسا را “تاتاووس” نامیده و از تلفظ متفاوتی از همان اسم تاتائوس استفاده می‌کنند. از آنجایی که کلیسای تاتائوس مقدس اولین کلیسای مسیحیان جهان است، گردشگران بسیاری به این مکان جذب می‌شوند، اکثراً از جمله مسیحیان. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت بالای قره کلیسا است و مسیحیان برای شرکت در مراسمات مذهبی سالانه به اینجا می‌آیند تا از فضای مذهبی و معنوی آن بهره‌مند شوند. برای رزرو بلیط هواپیما تهران تبریز می توانید به سایت آس چارتر مراجعه فرمایید.
جزئیات مراسمات مهم این مکان مذهبی در بخشی از این مقاله بررسی خواهد شد. بنای تاریخی کلیسای تاتائوس به دلیل معماری منحصربه‌فرد خود در تیرماه سال ۱۳۸۷ به ثبت جهانی رسید. این ثبت جهانی یونسکو در نشست سی‌ودوم میراث جهانی در کبک، کانادا صورت گرفت و همراه با کلیسای تاتائوس، ۲ کلیسای دیگر نیز در این ثبت شامل شدند.
به علاوه، کلیسا تاتائوس از جاذبه های تاریخی آذربایجان غربی در سال ۱۳۳۴ با شماره ۴۰۵ به ثبت ملی رسید. چیزی که قره کلیسا را متمایز می‌کند، تنها تاریخ و اهمیت آن در جهان مسیحیت نیست. در کنار این موارد، ساختمان منحصر به فرد و نقش‌ونگارهای فراوان، این کلیسا را به یک اثر زیبا و خاص هنری تبدیل کرده است.
این اثر هنری در تمام بخش‌های دیوارهای خارجی، محراب و حیاط قرار دارد که شما می‌توانید تجلی آن هنر را در هر زاویه از آن مشاهده نمایید.
قره کلیسا کجاست؟
کلیسای مقدس تادئوس از بناهای تاریخی آذربایجان غربی که گاهاً با نام کلیسای تاتاووس نیز شناخته میشود، در شمال غربی ایران واقع شده و در استان آذربایجان غربی، در شهرستان چالدران و در روستای قره کلیسا ساخته شده است.
به همین دلیل برخی از اهالی نیز به آن به نام کلیسای چالدران اشاره می‌کنند. برای مشخص کردن موقعیت دقیق این کلیسا، باید ذکر کرد که این بنا در جنوب ماکو و در فاصله ۷ کیلومتری شمال جاده چالدران به قره‌ضیاء‌الدین و ۲۰ کیلومتری شمال شرقی سیه‌چشمه واقع شده است.
قدمت قره کلیسا به چه زمانی مربوط میشود؟
در زبان ارمنی، این کلیسا به نام «سورپ تادئوسی وانک» شناخته میشود. تادئوس، یکی از حواریون مسیح بود که در حدود سال ۴۰ میلادی به‌دعوت پادشاه ارمنستان، «شاه آبکار»، سفری بلند را آغاز کرد. این سفر به تبلیغ دین مسیحیت در منطقه جنوب فلات ارمنستان مرتبط بود. تا زمان حیات شاه آبکار، همه چیز به خوبی پیش می‌رفت، اما پس از درگذشت او، «سانادروک» به پادشاهی رسید و همراه با دخترش، «ساندخت»، دین مسیحیت را پذیرفتند.
اما پس از مدتی، پادشاه از دین مسیحیت منحرف شد و مخالفان تادئوس مقدس ظاهر شدند. با ورود سال ۶۶ میلادی، شاه سانادروک دستور دستگیری تادئوس مقدس و یک گروه از همراهانش را صادر کرد. این افراد به شدت شکنجه شدند و در نهایت به قتل رسیدند.
پیکر تادئوس مقدس در محل فعلی قره کلیسا دفن شد و بعداً بر روی این قبر یک نمازخانه یا صومعه ساخته شد. بر اساس روایت مورخ ارمنی «موسس خورناتسی»، ساخت کلیسای تادئوس مقدس به اوایل دوره مسیحیت باز می‌گردد. این کلیسا از همان زمان‌های اولیه به عنوان یک زیارتگاه مهم در ارمنستان شناخته می‌شد. گریگور روشنگر مسئول ساخت این کلیسا بوده است، اما اطلاعات دقیقی درباره این معمار در دسترس نیست. نام اولین اسقف کلیسای کاراپت مقدس یعنی «زنون گلاک» به عنوان سازنده این کلیسا در کتاب «تاریخ دارون» ذکر شده است.
معماری قره کلیسا
کلیسای تادئوس مقدس با معماری بی‌نظیری به تفاوت قابل توجهی با سایر کلیساهای ایران افتخار می‌کند. یکی از ویژگی‌های بارز این کلیسا، تزیین دیوارهای آن با داستان‌هایی از شاهنامه فردوسی بزرگ است، که این عنصر آن را از دیگر اثار مذهبی متمایز می‌سازد.
این مجموعه از حجم‌کاری‌های فراوان در بخش‌های مختلف به وجود آمده، قره کلیسا را به یک اثر هنری بی‌نظیر تبدیل کرده است. مساحت کلیسا حدود ۶۲۸۵ متر مربع است و دیوارهای بلند آن، این مکان را به یک فضای مهربان و حمایت‌کننده مبدل کرده‌اند. برج‌ها و باروها همچون نگهبانانی نیستند که خواب‌وخوراک ندارند؛ بلکه از جانِ جانان خود محافظت می‌کنند. این برج‌ها و باروها، قره کلیسا را به نحوی شبیه به کلیسای «اچمیادزین» تبدیل کرده‌اند.
کلیسای تادئوس مقدس از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش قدیمی از سنگ‌های سیاه و تراشیده ساخته شده، در حالی که بخش جدید با سنگ‌های سفید ساخته شده و دو گنبد رویایی به ابعاد ۱۸ متر و ۲۴ متر دارد. اطراف این گنبدها ۴۴ باب دیر نیز قرار دارد.
در اراضی نزدیک به کلیسا، مقبره ساندخت، شاهزاده ارمنی واقع شده است. در داخل محوطه کلیسا، سنگ‌های قبر بسیار قدیمی و یک حوض سنگی نیز به چشم می‌خورند.
نویسنده: شادی شادکام
