جشن سده

جشن سده

جشن سده یکی از جشن های ایران باستان و زرتشتیان جهان می باشد، که در ایران باستان یکی از مهم ترین جشن ها به شمار می رفته است. این جشن امروزه در تاریخ دهم بهمن ماه هرسال در جاهای مختلف با آداب و رسوم و نیایش‌های مخصوص دین زرتشتی اجرا می‌ شود. در این مقاله آس چارتر قصد دارد تا به معرفی این جشن باستانی بپرازد. با تهیه بلیط هواپیما ارزان لحظه آخری تهران دوشنبه در سامانه آس چارتر از مزایا و تخفیفات ویژه ای برخوردار شوید.

تاریخچه جشن سده

جشن سده با قدمتی 500 ساله از دوران صفویه یکی از جشن های مهم در زمان ایران باستان در میان زرتشتیان بوده است و ازرسوم مذهبی آنها محسوب می شود، فردوسی در کتاب شاهنامه خود جشن سده را به زمان  پادشاهی هوشنگ نسبت داده است، و ابوریحان بیرونی به دوره فریدون، اما رسمی شدن جشن سده به زمان اردشیر بابکان نسبت داده اند. زرتشتیان آئین های مختلفی داشته اند، و در ماه ها مختلف سال جشن های متفاوتی را برگزار می کردند، در برخی اسناد به دست آمده از برخی مورخان درباره جشن سده مطالبی نوشته شده است. مورخانی همچون بیرونی، بیهقی، گردیزی، مسکویه و … در دوره های پادشاهی مختلفی همچون غزنویان و سلجوقیان و خوارزمشاهیان و آل زیار و مغول بوده است. همچنین درباره ی جشن سده محققان نظریه های مختلفی را ارائه داده اند، در کتاب های تاریخی مانند شاهنامه فردوسی و دیگر کتاب های مذهبی از آثار تاریخی و دلایل جشن سده موضوعات جالب و اعتقادات مختلفی نوشته شده است، بنابر اعتقادات برخی جشن سده فرا رسیدن رسیدن صدمین روز زمستان است، برخی بر این باور بودند که تعداد انسان‌های روی کره زمین به ۱۰۰ عدد رسیده است، عده ای نیز از ابتدای فصل سرما و زمستانی شدن از ابتدای آبان ماه تا دهم بهمن ماه 100 روز می باشد و یا در زبان اوستایی سده به معنی برآمدن خورشید و طلوع کردن آن می باشد، که به این دلایل سده گفته می شد و آن را جشن می گرفتند. در ایران باستان جشن سده هم مانند جشن‌های نوروز و مهرگان از مهم‌ترین مراسم بوده است.

مراسمات درجشن سده

جشن سده را با نام‌های سده سوزی و جشن آتش نیز می‌ شناسند. جشن سده نیز یکی از مهم ترین و باشکوه ترین جشن هایی بوده است که در روز دهم بهمن برگزار می‌شود. در میان زرتشتیان و در شهرهای مختلف خصوصا استان کرمان و یزد از گذشته‌های دور تاکنون باشکوه برگزار می‌ شود. گرفتن این مراسمات نشان دهنده ریشه دار بودن فرهنگ مردم ایران می باشد. در این روز مراسمات مخالفی برگزار می شود، برای برگزاری جشن روز سده مردم روز قبل به جمع آوری هیزم می پرداختند زیرا یکی از اصلی ترین رسوم آنها در این روز روشن کردن آتش می باشد و آتش بین زردتشتیان بسیار مقدس است. زرتشتیان آتش را به نشانه قدرت و عظمت اهورامزدا برپا می کردند و به ستایش اهورامزدا به پایکوبی می ‌پردازند. زرتشتیان در این جشن در اطراف آتش به نواختن ساز، شاهنامه خوانی، نقالی و رقص‌ می پردازند. موبدان و روحانیان زرتشت نیز در هنگام اجرای مراسم به دعا و نیایش می پردازند و گات‌ها را می‌خوانند.

آتش در جشن سده

همانطور که در بالا گفته شد آتش در بین زرتشتیان بسیار مقدس است، طبق روایتی که در در شاهنامه فردوسی آمده است، روزی هوشنگ یکی از پادشاهان پیشدادی برای گشت و گذار به کوه می رود که ناگهان ماری به سمت او حمله میکند و او سنگی را پرتاب می کند، که از برخورد سنگ به مار و سنگ های دیگر باعث جرقه زدن و روشن شدن آتش می شود. و تکثر مردم در گذشته جشن سده را کشف آتش می دانند. جالب است که در پایان جشن خاکسترهای آتش را کشاورزان جمع آوری می کردند تا بر روی زمین های خود بریزند. آنها معتقدند که این کار باعث رونق محصولات‌شان خواهد شد. همچنین در گذشته رسم بوده است که با هنرنمایی با اسب و اسب سواری در کنار آتش و پریدن از روی آتش تانیمه های شب و شب زنده داری جوانان در کنار آتش از جذابیت های این جشن در گذشته بوده است.

جشن سده در کشورهای مختلف

جشن سده در کشورهای دیگری همچون تاجیکستان نیز برگزار می شود، مردم تاجیکستان دارای اعتقادات و رسم و رسوم های خاصی می باشند، مردم تاجیکستان با برپایی جشن و پایکوبی و روشن کردن آتش در دور هم جمع می شوند و در تمام شهر و روستا این جشن رواج دارد و باشکوه برگزار می شود، حتی جشن سده در میان تمام اقلیت ها و مذهب ها و ادیان مختلف شیعه و سنی، زرتشتی و مسیحی و … در کشورهای از اروپا، سوئد، آمریکا، کالیفرنیا و استرالیا هم ایرانیان برای برگزاری این جشن در دور هم جمع می شوند.

جشن سده در شهرهای مختلف ایران

جشن سده در بین ایرانیان باستان بسیار از ارزش بالایی برخوردار است ویک جشن ملی محسوب می شود. جشن سده در سه دوره ی تاریخی پیش از اسلام،  بعد از اسلام و دوره ی کنونی برگزار می شود.این جشن در مناطق مختلفی از ایران همچون: تهران، کرج، یزد، میبد، کرمان، اردکان، اهواز، شیراز، اصفهان برگزار می شود، در میان این شهرها بیشتر در شهر کرمان و یزد این جشن با مراسم وبا شکوه تری برگزار می شود.

برگزاری جشن سده در ایران باستان

در گذشته نزدیک غروب آفتاب با روشن کردن آتش در بالاترین نقطه ی شهر جشن سده را آغاز می کردند، و با گرد هم آمدن مردم این آتش را بزرگتر می کردند، موبدان سپیدپوش زرتشتی نیز با گرفتن مشعل هایی به یک دست خود و گرفتن دست دیگر به دست موبد دیگر و با همراهی چند جوان با لباس های سفید بلند و با  زمزمه  کردن اوستا به دور دور خرمنی بزرگی از آتش سه دور بر دور آتش می چرخیدند. نوازندگان نیز از شروع جشن تا پایان به نواختن موسیقی می پرداختند،  و کمی که آتش فروکش می کرد با اسب سواری از روی آتش می پریدند. این جشن تا پیش از حمله مغول به ایران، باشکوه بسیار آن را برگزار می‌ شده است. امروزه نیز در برخی از نقاط ایران بسیار باشکوه برگزار می ‌شود که بسیار بسیار دیدنی و جذاب است. بلیط هواپیما ارزان چارتری تهران کرمان خود را به راحتی از سامانه آس چارتر با کمترین هزینه دریافت نمایید.

جشن سده در کرمان، سیرجان، جیرفت و یزد

حدود 80 سال می باشد که در شهر کرمان، سیرجان و جیرفت، روستای چم یزد جشن سده یا شکوه خاصی برگزار می شود، این جشن در میان در این مراسم زرتشتیان به سده سوزی نیز معروف است، مردم کرمان و دیگر شهرها چند روز قبل از برگزاری جشن به فکر جمع کردن هیزم و چوب های خشک شده می باشند، و در روز جشن همه مردم شهر و روستا به دور هم جمع می شوند و به برپا کردن آتشی بزرگ می پردازند. همچنین موبدان زرتشتی با در دست داشتن مشعل ها و روشن کردن شمع در نزدیکی آتش به دعا خواندن و نیایش، و خواندن سرودهای ملی، گات‌ خوانی، شاهنامه خوانی و نقالی می پردازند و در پایان از خاکستر آتش برای برکت کار خود برمی دارند.

اشاعری در وصف جشن سده

مرحوم مجدالاسلام برای این جشن باشکوه ایرانی و همبستگی ادیان و مذهب های مختلف شعری را در وصف جشن سده سروده است:

شد موسم جشن سده، ساقی بیا و می بد      و از آب آتش‌رسان رسان ما را به نار موقده

بر ما خدا از مکرمت فرموده آتش مرحمت     کاین نار پر نور و صفا، دارد هزاران فایده

زین آخشیج پر بها، زین نعمت نقمت‌نما          روشن شده تاریک‌ها، ظلمت شده آتشکده

هان ای نگار مهوشم، آبی بزن بر آتشـم        من با چنین آبی خوشم همچون یهود از مائده

اشعاری از حکیم فردوسی در وصف پیدایش آتش توسط هوشنگ پیشدادی

دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ        فروغی پدید آمد از هر دو سنگ

سده نام آن جشن فرخنده کرد        یکی جشن کرد آن شب و باده خورد

ز هوشنگ ماند این سده یادگار        بسی باد چون او دگر شهریار

آس چارتر بهترین مرجع ارائه دهنده بلیط لحظه آخری هواپیما در مشهد می باشد.