مقبره پیرپالان دوز مشهد
مقبره پیر پالاندوز از جاهای دیدنی مشهد به شمار می رود و در قسمت شمال شرقی مجموعه حرم حضرت رضا (ع) قرار گرفته است. این مقبره به یکی از عرفا و پیران سلسله ذهبیه تعلق دارد. با آس چارترهمراه شوید تا بیشتر درباره مقبره پیر پالاندوز بدانید. شما می توانید برای بازدید از این مقبره تاریخی بلیط لحظه آخری را از سایت آس چارتر تهیه کنید.
معرفی مقبره پیر پالاندوز
آرامگاه پیر پالاندوز منسوب به شیخ محمد مقتدی کارندهی (کاردهی) از عرفای شیعه مذهب ذهبیه، مشهوربه پیر پالاندوزاست که در قریه کارده مشهد به دنیا آمد و در شهر مشهد خانقاهی بر پا ساخت. وی اگرچه از شیخ‌های سلسله ذهبیه بود، اما برای امرار معاش پالاندوزی می کرد. از وی قرآن هفت سوره‌ای بر جای مانده که به خط ثلث نوشته شده است.
تاریخچه و معماری مقبره پیر پالان دوز
بنای اولیه آرامگاه پیرپالاندوزدر زمان شاه محمد خدابنده صفوی (پدر شاه عباس صفوی، فردی نابینا بود) به سعی قنبرعلی بن خواجه حسین در سال ۹۸۵ قمری ساخته شده است. این بقعه در سال‌های اخیر به طور کامل بازسازی شده و مشتمل بر درگاه ورودی، رواق‌ها و فضاهای طرفین، صحن و فضای اصلی مقبره است. نمای دیوارهای بیرونی با طاق نماها، قاب، لچکی و کاشی کاری زیبا آراسته و درون آن با نقش‌های هندسی و ترنج مزین شده است. بنای آرامگاه پیرپالان دوزمربوط به عهد صفویه است.
در سال 985 قمری، به فرمان سلطان محمد خدابنده، پسرشاه عباس بنایی برای مقبره محمدعارف ساخته شده است. شکل اولیه بنا، تنها مربعی با یک گنبد بر بالای آن بود. نمای خارجی بنا با طاق‌نماهایی و تزئینات گچی بر روی آن، کاشی کاری‌هایی در بنا و تزئینات مستطیلی بربالای آن‌هاست. در داخل بقعه، شاه نشینی با یزدی بندی‌ها به همراه تزیئیات و نقاشی‌هایی به چشم می خورند. این نقاشی‌ها و تزئینات در گذرزمان به سبب نفوذ رطوبت آسیب دیده بودند که پس از مرمت تنها برخی ازآن‌ها باقی مانده اند. بر روی سقف نیز نگاره‌هایی زیبا به چشم می‌خورند. در پایین دیوار چند ردیف کاشی آبی رنگ با طرح‌های متفاوت دیده می شود. درمجموع نوع معماری به کاررفته گواه آن است که این بنا در زمان صفوی ساخته شده است. گنبد اولیه بنا پوشیده ازکاشی آبی و ساده بوده اما در طی مرمت، طرح جدیدی بر روی گنبد مورد استفاده قرار گرفته است. درسال‌های اخیر بنای مقبره و داخل آن توسط آستان قدس رضوی مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. در طی بازسازی بخش‌هایی چون حیاط، حوض، حجره‌های درون حیاط و سر در به مجموعه اضافه شده است. شما می توانید بلیط هواپیما زاهدان مشهد را از سایت آس چارترب صورت آنلاین به راحتی رزرو نمایید.
زندگینامه پیر پالاندوز
شیخ محمد عارف عباسی مشهور به «پیر پالاندوز» از عرفا و پیران سلسله ذهبیه است که در نیمه دوم قرن دهم هجری قمری ولادت یافت. ایشان متولد روستای کارند مشهد و معاصر شیخ بهایی بوده‌اند. او علاوه بر اینکه در عرفان به مقامات بلندی دست یافت، در کیمیاگری و خطاطی متبحر بود. شیخ محمد در خط ثلث استاد بوده وهفت سوره از قرآن نگاشته شده به خط خوش ایشان موجود است. وی با اینکه صاحب موقعیت بود و می توانست بدون کوشش زندگی خوبی داشته باشد، از راه پالاندوزی روزگار می گذراند. شیخ محمد عارف، بر مبنای باور توحیدی خود و توکل بر خدا، ذکر تشکر، خدمت، طاعت، قناعت و ایثار که ازصفات عارفان است، به جستجوی راه معرفت پرداخت و مدتی ازعمرخود را به کسب فیض از اهل حق سپری کرد و به بروز کراماتی معروف شد. شیخ برای ساختن خویش، در جستجوی مردان حق برخاست. با عنایت حضرت پروردگار به حضور شیخ کمال‌الدین حسین تبادکانی (تاج الدین خوارزمی) راهنمای اهل دل آن روزگار رسید. از خدمت او کسب آداب سلوک راه خدا کرد و برحسب آمادگی ذاتی خود مورد توجه مبارک استاد شد و پس از سپری ساختن مدارج کمال به خلافت شیخ خود معین گشت و به دامادی وی سرفراز آمد. پس از رحلت شیخ تاج‌الدین حسین تبادکانی، به واسطه زیاد شدن رهبران دروغین، از دستگیری و ارشاد طالبان تن زد و به کفاشی سرگرم شد و دور از غوغای مریدان و هیاهوی انکار آمیزمنکران، چشم به زیارت جمال دلدار حقیقی گشود. چندین بار از طریق باطن وی را بر پذیرفتن مسند ارشاد فرمان دادند و او شانه خالی کرد. پس ازگذشت یک سال، حضرت امام قائم مهدی مولانا ابوصالح حجه الله بن الحسن العسکری (روحی فداه) بر دردکانش حاضر شد و از شدت و تندی گلیم او را گرفته برافشاندند و رفتند. شیخ دریافت که خاطر امام (ع) از وی آزرده شده است. لرزی سخت بر اندامش افتاد و بیمی جانکاه فضای بی کران جانش را فراگرفت؛ چونان که تاب نیاورد و به سوی خانه رفت. پس از آن رویداد، در عالم معنا دید که ماموران الهی او را نزد امام قائم (عج) حاضر کرده، بر دیواری به چهار میخ کشیدند و تنبیه کردند. در این حال، امام رضا (ع) حاضر شده، از وی شفاعت کرد و او را از شکنجه رهایی بخشود. پس از دلجویی و اندرزگویی، او را به دستگیری و راهنمایی طالبان دستور فرمود. شیخ چون به خود آمد، به‌اندازه یک سال از آن شکنجه، اسیر بستر گشته، بی‌حال بود تا پس از سالی سلامتی خود بازیافت و به ارشاد نشست.
هر چند مریدان و دوستداران وی بسیار شدند، به مردی مایه دار و با استعداد که شایستگی خلافت داشته باشد، دست نیافت. سرانجام از این رهگذر ملول شده، نزد امام هشتم (ع) شکوه سر داد. امام (ع) او را به برآورده شدن درخواستش مژده داد. از آن پس اندک نگذشت که شیخ حاتم، خواهرزاده شیخ، به خدمتش شتافت. شیخ او را شایسته تربیت و آماده کسب معرفت یافت و به ارشادش همت گماشت. لقب «پالاندوز» ازاین‌رو به او داده شده که برای گذران زندگی خود با وجود مقام والا، به کار پالاندوزی اشتغال داشته است. از این شخصیت، قرآن هفت سوره‌ای در دست است که به خط خوش ثلث نوشته شده‌اند و حکایت از توانایی او در کار خطاطی دارند. آس چارتر این امکان را به شما می دهد که با کمتر از سه دقیقه بلیط پرواز چارتر یزد مشهد را دریافت نمایید.
معماری مقبره پیر پالاندوز
این مقبره شامل بنایی چهارگوش با گنبدی بر فراز آن و ایوانی آجری در مقابل است. در داخل بقعه، شاه نشینی است که در بالای آن، یزدی بندی‌هایی اجرا شده که در اصل دارای نقاشی بوده و به داخل بقعه جلوه خاصی می بخشیده است. بدنه‌های بنا، از دوران صفویه، دارای تزیینات نقاشی بوده که براثر گذشت زمان و نفوذ رطوبت، جز بخش کمی از آن که مرمت و ثابت گردیده، بقیه از میان رفته است. در زیر کاسه گنبد نیز ترنج زیبایی با نگاره‌های گیاهی نقش‌اندازی شده است.
رواق‌های آرامگاه پیر پالاندوز
نمای خارجی بنا به ایجاد طاق نماهای تیزه دار آجری و پشت‌بغل‌های کاشی و قاب‌های مستطیل تزئینی بر فراز آن‌ها، در عین سادگی، منظره‌ای زیبا دارد. سطح گنبد پیازی شکل فراز بنا که روی گردنی استوانه‌ای شکل استوار شده، دارای پوشش ساده‌ای از کاشی فیروزه ای است. شکل کلی بنا و بازمانده‌های نقاشی‌های درون آن، بنا را اثری از دوران صفوی معرفی می کند که درسال ۹۸۵ هجری قمری ساخته شده است. تاریخ مزبور، بر کتیبه سنگ سفید مربعی کنده شده است.
پیر پالان دوز و کیمیاگری
حکایت کیمیاگری پیر پالان دوز اما حکایت دیگریست. گفته می شود روزی شیخ بها در بازار قدم می زد و در این میان به کهن‌سالی برخورد کرد که با رنجوری به پاره دوزی مشغول بود. دلش براوبه رحم آمد و دستی بر او زد و از طرف غیب بساط پیر مرد از سکه پر شد. ناگاه پیر خروشید که: چه می‌کنی ؟ سکه‌هایت را بردار، به کار من نمی آیند. گویند شیخ عاجز از غیب کردن سکه‌ها پاسخ داد: از عهده من خارج است. پیر خود اشاره‌ای کرد و سکه‌ها غیب شدند، سپس رو به شیخ گفت: سکه‌ای ظاهر مکن که از بردنش ناتوانی.
باید ذکر کرد که تائید راستی و یا کذب این حکایت دور از تخصص نویسنده است و تنها نقل قولی از شنیده‌هاست. پیر پالان دوز در سال 985 قمری رخت از دیار فانی بربست.
بازدید از مقبره پیر پالاندوز
برای دسترسی به مقبره پیر پالاندوز کافی است خود را به ورودی نواب صفوی حرم مطهر برسانید. بازدید از این مکان تاریخی رایگان است و طبق گفته‌های بازدیدکنندگان، تجربه‌ای آرامش‌بخش و معنوی را به ارمغان می‌آورد. از امکانات آن نیزمی توان سرویس بهداشتی و صندلی چرخدار اشاره کرد. معمولا کسانی که بلیط هواپیما ارزان را از سایت آس چارتر تهیه کرده اند به این مقبره سر میزنند.
