کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی

کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی

مشهد دومین کلان شهر ایران که یکی از مقاصد گردشگری و جاذبه تورسیتی سیاحتی و زیارتی می باشد، مشهد بخاطر وجود مطهر آقا امام رضا سالانه میزبان تعداد زیادی گردشگر و مسافر از خارج و داخل ایران می باشد. وجود جاذبه های طبیعی، تفریحی، گردشگری و تاریخی بسیار زیاد و داشتن بهترین امکانات رفاهی مشهد را نسبت به دیگر شهرهای ایران متمایز کرده است. یکی دیگر مکان های دیدنی در مشهد کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی می باشد، که در ادامه آس چارتر به معرفی آن خواهد پرداخت. با تهیه بلیط هواپیما تهران مشهد از سایت آس چارتر ازمزایا و تخفیفات ویژه ای برخوردار شوید.

تاریخچه کتابخانه آستان قدس رضوی

کتابخانه آستان قدس یکی از کهن ‌ترین کتابخانه‌های ایران است که به ‌واسطه مجموعه‌های غنی آن، به ‌ویژه گنجینه‌های خطی، آوازه جهانی یافته است. قدمت کتابخانه آستان قدس رضوی مربوط به ۱۱ قرن قبل است، که در گذشته تعداد منابع ۸۰ هزار جلد بوده و امروز به سه میلیون و ۶۰۰ هزار جلد کتاب افزایش یافته ‌است. برای تاسیس این کتابخانه تاریخ مشخصی نمی ‌توان تعیین کرد. برخی وجود کتابخانه را زمان عزیمت امام هشتم ع در قرن دوم قمری و بعد از شهادت این امام رئوف در خراسان و مهاجرت علما و دانشمندان شیعه به جوار مدفن او آغاز شد. نخستین شواهدی هم که از متن وقفنامه کتاب غایه الوصول مورخ ۹۲۵ بدست آمده که در آن ترکیب خزانه‌الکتب به‌کار رفته است نشان دهنده ایت است، که کتابخانه‌ای مستقل در آستان قدس به اوایل قرن دهم قمری باز می ‌گردد.

علت ایجاد کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی

درسال ۳۲۷ هجری قمری حکمران اصفهان جزوات قرآنی وقف حرم امام رضا کرد و این کتاب‌های اهدایی و ادعیه و سایر کتاب‌های مورد نیاز طلاب در قسمت قرائت خانه جمع آوری می شدند ‌همین امر باعث شکل ‌گیری و تاسیس کتابخانه در حرم رضوی شد. کتابخانه آستان قدس امروزه جزو رتبه‌های اول در ایران و یکی از بزرگترین کتابخانه‌های جهان اسلام است و در ایران قرار دارد و پایگاه داده‌های آموزشی آزاد در آمریکا و همچنین رتبه هفتم را در بین ۲۰ کتابخانه معتبر که جهان را کسب نموده است. همچنین کتابخانه آسنان قدس زیر مجموعه سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی می باشد.

معرفی کتابخانه آستان قدس رضوی

همانطور که در بالا گفته شد این کتابخانه در سال 327 هجری قمری تاسیس گردید که از اوایل تاسیس تا کنون این کتابخانه 6 بار جابجا شده است، به ترتیب مسجد بالاسر، بالای کفشداری ۱۰، صحن موزه (پهلوی سابق)، تالار آینه، درب قسمت شرقی موزه و محل فعلی کتابخانه آخرین ساختمان می باشد. مساحت کتابخانه فعلی حدود ۳۰ هزارمتر مربع در سه طبقه و در بین ضلع شیرازی و طبرسی واقع شده است که در کتابخانه در سال ۱۳۷۴ و همزمان با روز تولد علی بن موسی رضا توسط هاشمی رفسنجانی افتتاح شد.  این کتابخانه در سال ۹۵ حدود ۸ میلیون نفر مراجعه کننده داشته است که به  ثبت رسیده اند.

معماری کتابخانه آستان قدس رضوی

ساخت کتابخانه آستان قدس رضوی 12 سال به طول انجامید، معماری این بنا ترکیبی از دوره قبل از ایلخانی، صفوی و قاجار تا معماری امروزی است. در و دیوار، سقف، آمفی تئاتر و سالن قدس نمونه‌ای از هنرهای مختلف از جمله کارهای دستی، خطاطی، گچبری و مقرنس کاری است. آس چارتر این امکان را به شما می دهد تا براحتی و با کمترین زمان و کمترین هزینه بلیط لحظه آخری تبریز مشهد را از این سامانه تهیه نمایید.

کتاب‌های موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی

در حال حاضر بیش از ۱۵۵ هزار نسخه کتاب خطی و چاپ سنگی نفیس و نایاب در گنجینه مخطوطات آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. تعداد کتاب‌های خطی موجود در این کتابخانه درسال ۱۳۹۰ بالغ بر ۸۱٬۰۰۰ نسخه بوده‌ است که ۱۱٬۰۰۰ نسخه از جانب سید علی خامنه‌ای به این کتابخانه اهدا شده ‌است. همچنین این کتابخانه دارای ۱۰۰ هزار نسخ خطی و در ۵۵۴ قالب لوح فشرده، ۱۴۷ هزار در بخش سمعی بصری و ۳۴ نسخه نرم‌افزار، ۵۸ هزار کتاب چاپ سنگی، ۴ میلیون و 88767 جلد کتاب چاپی و ۱۳ میلیون و 410950 برگ سند، ۱۰۸ هزار قطعه عکس، ۱۱ میلیون و ۲۲۶ هزار و ۷۵۷ موارد غیر کتابی مثل سی دی، یک میلیون و ۹۲۷ هزار و ۲۴۰ نشریه در کتابخانه نگهداری می ‌شود.

بخش های مختلف کتابخانه آستان قدس رضوی

کتابخانه آستان قدس رضوی شامل 7 اداره از قبیل اداره مخطوطات، اداره خدمات کتابداری، اداره کتابخانه عمومی، اداره کتابخانه‌های وابسته، اداره اسناد، اداره موزه‌ها، و اداره امور عمومی می باشد.

اسناد نفیس در کتابخانه آستان قدس رضوی

اسناد نفیس موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی حدود  یک میلیون و ۷۵۰ هزار نشریه و روزنامه در مدیریت امور اسناد و مطبوعات قرار دارد که همگی ثبت جهانی رسیده اند، پژوهشگران و محققان می ‌توانند از منابع این مجموعه استفاده نمایند.

نسخه های خطی در کتابخانه آستان قدس رضوی

بیش از ۱۰۰ هزار عدد نسخ خطی در این کتابخانه وجود دارد. در بین این آثار تاریخی می‌توان به قرآن‌های دست خط دوازده امام به جز حجت بن الحسن اشاره کرد که در این کتابخانه نگهداری می شود. در مجموعه نسخه‌های خطی کتابخانه آستان قدس بیش از ۴۷۸۰۰ اثر خطی شامل کتاب، قرآن، جزوه، نسخه عکسی، دستنوشته، سند مالکیت، و وقف‌نامه وجود دارد. قدیمی‌ترین نسخه خطی در این مجموعه به سده چهارم میلادی و جدیدترین آنها به قرن چهاردهم قمری تعلق دارد. همه نسخه‌های خطی کتابخانه به زبان عربی یا فارسی است. همچنین می توان به چند مورد از نسخه های خطی دیگر از جمله شرح دیوان تمیم ابن مقبل در دیا که متعلق به سال ۳۸۰ قمری و قرآنی که به خط کوفی بر روی پوست آهو نوشته شده و منسوب به حضرت علی ع و قرآن مذهب و مهر پنج تن از سلاطین صفویه منسوب به حضرت امام رضا ع و  قرآن همراه با ترجمه و تفسیر ملافتح‌الله کاشانی بر حاشیه‌ها اشاره کرد.

نسخه های علمی در کتابخانه آستان قدس رضوی

در این کتابخانه همچنین نسخه‌های‌ علمی نیز وجود دارد که  می ‌توان به مبانی علم گیاه ‌شناسی و داروهای گیاهی، الحشایش و خواص الاشجار و کتاب الحاوی زکریای رازی در قرن ۴ و همچنین کتاب خواص‌الاشجار پزشک و گیاه‌شناس نامی قرن اول میلادی اشاره کرد.

کتاب‌های چاپی کتابخانه آستان قدس رضوی

مجموعه کتاب‌های چاپی کتابخانه عمدتا به زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی، و فرانسه هستند. تا پایان ۱۳۸۱ مجموعا بیش از ۱۲۰۰۰۰۰۰ جلد کتاب چاپی شامل کتاب‌های نفیس و کمیاب قدیمی و منابع جدید به زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی و سایر زبان‌ها در کتابخانه مرکزی و ۳۲ کتابخانه وابسته به آستان قدس وجود داشته است. به‌طور متوسط سالانه ۲۰۰۰۰۰ جلد به این مجموعه اضافه می شود.

کتابخانه‌های وابسته به کتابخانه آستان قدس رضوی

کتابخانه آستان قدس رضوی با بیش از ۵۱ کتابخانه در خود شهر مشهد و همچنین سایر شهرهای ایران و یک کتابخانه در کشور هند وابسته می باشد.

قرآن‌ها کتابخانه آستان قدس رضوی

مجموعه قرآن‌های کتابخانه آستان قدس رضوی یکی دیگر از مجموعه‌های ویژه در این کتابخانه می باشد. در این بخش بیش از ۱۴۰۰ عنوان قرآن عربی و فارسی و به زبان‌های مختلف دنیا (انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، بلغاری، روسی، سوئدی) وجود دارد. قدیمی ‌ترین قرآن چاپ سنگی، قرآن به خط محمدحسین اصفهانی است که در ۱۲۵۴قمری در تبریز به چاپ رسیده و توسط محمدشاه قاجار وقف کتابخانه آستان قدس رضوی شده است. و همچنین قدیمی‌ترین نسخه چاپ سربی قرآن نیز در ۱۲۴۷قمری به ایت کتابخانه اهدا شده است. همچنین قرآن‌های بسیار نفیس دیگری نیز از نظر قاب، خط، و نوع چاپ در این مجموعه وجود دارد.

کتاب‌های چاپ سنگی کتابخانه آستان قدس رضوی

کتابخانه آستان قدس رضوی دارای ۳۵۴۶۹ نسخه کتاب چاپ سنگی در موضوعات مختلف و به زبان‌های فارسی و عربی است.

خدمات کتابخانه آستان قدس رضوی

این کتابخانه خدمات بی نظیری را به مراجعان خود ارائه می دهد، برای دسترسی به هر کتابی می توانید از طریق تالارهای قفسه بسته برای آقایان و بانوان، تالارهای سمعی و بصری و اطلاع‌ رسانی، تالارهای نوجوانان و جوانان، و تالارهای محققان و مرجع مراجعه نمایید. همچنین این کتابخانه به سیستم الکترونیکی انتقال کتاب و ایستگاه‌های رایانه مجهز است.

آدرس کتابخانه آستان قدس رضوی: مشهد، حرم مطهر رضوی

سایت اینترنتی کتابخانه آستان قدس رضوی:  www.aqlibrary.org

شماره های تماس کتابخانه آستان قدس رضوی

05132243281- 05132232004