مراسم گلاب گیری کاشان

کاشان یکی از شهرهای استان اصفهان که به کاشون و کاشو نیز معروف است. این شهر تاریخی دارای قدمت بسیار زیادی است که در آن جاذبه های گردشگری تاریخی فراوانی وجود دارد، این شهر تاریخی یکی از شلوغ ترین شهرهایی است که گردشگران زیادی را به سوی خود جلب کرده است. علاوه بر بناهای تاریخی و آب و هوای بیابانی، جاذبه های طبیعی و تاریخی این شهر دارای شهرستان های زیادی است که یکی از معروف ترین آنها قمصر است که بارها نام این شهر را در کنار معطرترین چاشنی یعنی گلاب شنیده اید، در این مقاله آس چارتر قصد دارد درباره گلاب قمصر که با ارزش ترین سوغات معروف این شعر است و مراسم قدیمی گلاب گیری اطلاعاتی را در خدمت شما قرار  دهد تا پایان این مقاله همراه ما باشید. با تهیه بلیط هواپیما چارتر ارزان مشهد اصفهان از سایت آس چارتر از مزایا و تخفیفات ویژه ای برخوردار شوید.

 

تاریخچه گلاب گیری کاشان

قمصر کاشان تاکنون به عنوان قطب گلاب در جهان شناخته می شود و گلاب تولیدی به مقدار زیادی به خارج از کشور صادر می شود، تاریخچه کاشت بذر گل محمدی در ایران حدود هفت هزار سال است این گل یکی از گیاهان بومی ایران است، در حالی که روش سنتی استفاده از گلاب در کشور ما سابقه ای نزدیک به هزار ساله دارد. طبق اسناد و نوشته های باستانی کشف شده تاریخچه گلاب گیری قمصر کاشان و آیین های گلاب گیری در ایران و کاشان قدمتی طولانی دارد. قدمت پروژه گلاب گیری به نقش گل های قرمز بر روی آثار باستانی، یادداشت های سفر و آثار تاریخ نویسان وجود دارد که نشان از سایقه طولانی آن دارد. کاشان به دلیل داشتن آب و هوای خشک بیابانی که دارد رویش گل‌های محمدی در مزارع و روستاهای اطراف این شهر بسیاری از گردشگران را شگفت زده می کند. به همین دلیل آیین های گلاب گیری کاشان با آیینی کم نظیر و شکرگزاری انجام می شود. این آیین قرن هاست که در فرهنگ این شهر جا افتاده است و شهرت کیفیت گلابی که تولید می کند مرزهای جهانی را درنوردیده است. امروزه ابزارهای مدرن و پیشرفته ای برای استخراج عصاره گیاهان و گل های معطر وجود دارد، استخراج گلاب از کاشان به روش سنتی همچنان رایج است.

 

فرآیند تولید گلاب

گل‌های چیده شده را در کارگاه‌های گلاب گیری درون دیگ‌های بزرگ مسی ریخته می شوند، این دیگ‌ها به لوله‌هایی متصل هستند، که یک سر دیگر این لوله ها به ظرف های دیگری متصل است. با جوشاندن گل ها درون دیگ بخار حاصل از این لوله ها عبور کرده و به داخل محفظه‌ای که درون آب سرد قرار دارد ریخته و به گلاب تبدیل می شود. هر دیگ مسی بین ۳۰ تا ۵۰ گیلوگرم ظرفیت گل سرخ دارد و با درپوشی مسی مسدود می‌شود. گلاب های به دست آمده در این دیگ ها در انواع مختلف تهیه می شود. در روش های قدیمی و سنتی تقطیر و جوشاندن گل ها بین 5 تا 7 ساعت زمان نیاز بوده است اما در حال حاضراین فرایند به صنعتی شکوفا در کاشان تبدیل شده است و کارخانه‌هایی نیز تاسیس شده‌اند.

 

وسایل گلاب گیری

گلاب گیری دارای ابزارهای خاصی می باشد که در ادامه با هم می خوانیم،

دیگ های مسی با ظرفیت بین 120 تا 150 لیتر، یک تغار مسی که به عنوان درب قابلمه استفاده می شود، پارچ با دسته مسی به ظرفیت 30 تا 40 لیتر و در آب سرد قرار می گیرد. چهار نی کوچک توخالی رابط بین دیگ و پارچ هستند. مخزن آب و واحد گرمایش در زیر دیگ قرار داده شده است.

 

انواع گلاب قمصر کاشان

شهر زیبای کاشان و شهرهای و روستاهای اطراف آن محلی برای پرورش گل های محمدی است، کیفیت گل های محمدی در مزارع مناطق مختلف کاشان با هم متفاوت است، در مزارع واقع در کوهپایه‌های محصول با کیفیت‌تر است و یا گل‌هایی که در مناطق خشک‌تر و نزدیک‌تر به کوه می‌ رویند کیفیت آنها کمتر است، بنابراین کیفیت گل ها و گلاب هایی که از این گل ها تهیه می شود نیز تاثیر دارد و در نتیجه در قیمت گلاب نیز تاثیرگذار است و قیمت بالاتری نیز دارد. امروزه می توانید در فروشگاه ها گلاب ها به انواع مختلفی وارد بازار شده اند فقط برخی از آنها مجاز به مصرف خوراکی هستند، به عبارت دیگر با گلاب که خاصیت درمانی دارد تفاوت دارند. در واقع، هنگام تهیه گلاب، هر چه گل های قرمز بزرگتر باشند، گلابی که می سازید غلیظ تر می شود. انواع گلاب هایی که در گلاب گیری تهیه می شوند، عبارتند از: گلاب سنگین، گلاب سبک، گلاب دو آتیشه، گلاب سه آتیشه، گلاب پس ازآب که در ادامه توضیحاتی درباره انواع این گلاب ها خواهیم داد.

گلاب سنگین: نوعی گلاب است که بعنوان گلاب درجه یک شناخته می شود، این نوع گلاب از مخلوط ۸۰ لیتر آب و ۳۰ کیلوگرم گل سرخ به دست می‌آید.

گلاب سبک: گلاب سبک نسبت به گلاب درجه یک عطر کمتری داردو برای مصارف خانگی تهیه می شود، این نوع گلاب از ترکیب ۸۰ لیتر آب و ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم گل سرخ به دست می آید.

گلاب دو آتیشه: این نوع گلاب دارای غلظتت بالای دارد و طعم گس و تلخی نیز دارد. در تهیه این نوع گلاب به جای آب از گلاب و گل های محمدی استفاده می شود که در داخل دیگ مسی  ریخته می شود و گلاب به دست آمده است را دوبار تقطیرمی شود.

گلاب سه آتیشه: برای تهیه گلاب سه آتیشه، گلاب دو آتیشه و گل محمدی را با هم ترکیب کرده و در مرحبه تقطیر این گلاب به دست می آید.

گلاب پس آب: برای تهیه این نوع گلاب از تفاله‌های گل محمدی که یکبار از آنها استفاده شده است دوباره در دیگ مسی ریخته می شود و گلابی که تهیه می شود گلاب رقیق و کیفیتی کم می باشد که عطر کمی نیز دارد. آس چارتر این امکان را به شما می دهد تا با کمترین هزینه و کمترین زمان بلیط چارتر ارزان لحظه آخری کیش اصفهان خود را از این سامانه دریافت نمایید.

 

مراسم گلاب گیری کاشان

آیین و مراسم گلاب گیری از هزار سال پیش آغاز شد و تا امروز ادامه دارد. این مراسم در سال های اخیر با مراسم خاصی مانند حمل بارهای مزرعه با شتر و جشن و پایکوبی نیز همراه بوده است. امروزه اگرچه اجرای مراسم گلاب کاشان با شادی و جشن همراه است، اما بسیاری از سنت های کهن از بین رفته است.اما محبوبیت آن به دلیل برگزاری مراسم جذاب برداشت گلاب و صادرات درجه یک گلاب است. روش سنتی گلاب گیری در شهرها و روستاهای اطراف کاشان یکی از مؤثرترین روش های گلاب گیری در جهان به شمار می رود و به آن لتان می گویند. در کاشان و شهرها و روستاهای اطراف آن مراسم گلاب گیری را جشن شکوفه گلابی می نامند. در این مراسم ویژه  گلاب گیری همچنین جشن و پایکوبی به‌شکل سنتی برگزار می شود و از گردشگران از تماشای این آیین سنتی در کنار شنیدن موسیقی محلی و پذیرایی مردم کاشان از آنها لذت می برند.

بهترین فصل سفر به کاشان

اگر برای گلاب گیری و جشنواره آن می خواهید به کاشان سفر کنید، بهترین زمان برای سفر به کاشان فصل بهار است و بهترین ماه اردیبهشت است، در این ماه شهرها و روستاهای مختلف کاشان از عطر عطر گل محمدی سرشار است و می توانید در مزارع گل محمدی قدم بزنید و در مراسم گلاب گیری شرکت کنید.

 

فصل گلاب گیری در کاشان

شهر کاشان دارای آب و هوای گرم ‌تری نسبت به شهرهای قمصر و نیاسر دارد، به همین دلیل گل ها زودتر در کاشان می ‌شکفند، از اوایل اردیبهشت ماه می توان گل های سرخ کاشان را چید. در شهرهایی مانند قمصر و نیاسر، گلچینی و گلاب گیری کمی دیرتر و نزدیک به اواسط اردیبهشت است. در فصل بهار بوی گل محمدی بخش‌های مختلفی از شهر کاشان و شهرها و روستاهای اطراف آن را پر می‌ کند. بهترین زمان برای چیدن گل محمدی در ساعات اولیه روز و قبل از تابش مستقیم آفتاب است، چون که آفتاب باعث پژمرده شدن گل ها می شود و کیفیت گلاب را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. از این رو باید قبل از اینکه آفتاب بیشتر و گرم تر شود گل ها را چید.

 

جشنواره گلاب گیری

جشنواره گلاب گیری هرساله بیش از دو میلیون بازدیدکننده را به باغ های قمصر کاشان می کشاند، این جشنواره از زمان شروع تا پایان برداشت گل محمدی ادامه دارد، هر سال در حدود یک ماه از پانزدهم اردیبهشت تا پانزدهم خرداد به طول می‌انجامد. اما معروف ترین شهری که در کاشان مرکز اصلی گلاب گیری است شهر قمصر است که معروف ترین جشنواره گلاب گیری را برگزار می کند. در این مراسم و جشنواره گردشگران و مسافران زیادی به این شهر سفر می کنند و مردم قمصر و کاشان با برخورد خوب و رویی باز پذیرای مسافران هستند و مراحل سنتی گلاب گیری را برای علاقه مندان توضیح می دهند. در سراسر این شهر کارگاه‌های گلاب گیری پر از گردشگران است. این از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد انجام می شود و بیشتر از روش سنتی گلاب گیری سنتی در این مراسم استفاده می شود. آیین گلاب گیری کاشان از سال ۱۳۸۹ در فهرست میراث معنوی ایران به ثبت رسیده است.

 

صنعت گلاب گیری

آیین گلاب گیری کاشان به عنوان میراث معنوی در فهرست آثار ملی و معنوی ایران به ثبت رسیده است، بسیاری از مردم کاشان به کار در مزارع گل محمدی و کارگاه‌های صنعتی گلاب گیری مشغول گلاب گیری هستند به همین دلیل گل سرخ یکی از محبوب ‌ترین گزینه‌ها برای کشاورزان کاشانی محسوب می شود، بیش از 2 هزار هکتار از زمین ‌های اطراف کاشان به کاشت گل سرخ اختصاص دارد. و درصد زیادی از مردم و خانواده های کاشانی در زمان برداشت و اجرای مراسم گلاب گیری در کاشان باعث اشتغال می شوند و همین گلاب گیری صنعت اشتغال فصلی در کاشان را پررونق کرده است.  بخش زیادی از گلاب تولید شده هر ساله به دیگر نقاط جهان صادر می شود. همچنین علاوه بر گل محمدی و گلاب محصولات کشاورزی و گیاهی کاشان و انواع عرقیات سنتی نیز تهیه می شود که مصارف دارویی زیادی دارند. همچنین تهیه روغن گل رز بخش مهمی از رونق اقتصادی کاشان است، در گذشته گل سرخ و یا گل محمدی از مهمترین محصولات کشاورزی و گیاهان بومی کشورمان بوده است، بذر این گل برای اولین بار در زمان صفویه از ایران به ترکیه، سوریه و بلغارستان فرستاده شد و در قرن هشت و نهم میلادی نیز از طریق جاده ابریشم به چین و هند نیز منتقل شد و از گذشته تا کنون یکی از مهمترین صادرات ایران محسوب می شود. امروزه نیز بخش زیادی از گلاب ایران به سایر نقاط جهان ارسال می شود.

 

ثبت جهانی گلاب قمصر کاشان

گلاب قمصر کاشان بعنوان یک میراث فرهنگی و معنوی در  ایران بشمار می آید. در حال حاضر ایران پیشنهادی برای ثبت این میراث معنوی به یونسکو ارائه کرده است و ایران در حال تکمیل مدارک مربوط به این اثر است. با توجه به پاکسازی کعبه در مکه مکرمه در پایان مراسم گلاب گیری کاشان، ثبت این فرآیند در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو یک کار معنوی مشترک بین کشورهای ایران و عربستان به شمار می رود.

 

مسیر دسترسی به قمصر کاشان

برای رفتن به قمصر می توانید با قطار و هواپیما به کاشان بروید و از آنجا با ماشین به شهر قمصر بروید. البته یکی دیگر از راه های جذاب برای رسیدن به قمصر با ماشین یا اتوبوس استکه باید ابتدا به کاشان برسید و سپس از جاده قمصر کاشان به سمت قمصر بروید. آس چارتر بهترین مرجع ارائه دهنده بلیط هواپیما چارتر ارزان در شهر مشهد می باشد.

 

راه تشخیص گلاب مرغوب چیست؟

برای تشخیص گلاب مرغوب می توانید ابتدا به شفافیت رنگ گلاب توجه کنید. در مرحله بعد، می توانید با چشیدن گلاب از کیفیت آن ایده بگیرید. اگر گلاب مزه ترش و تلخی داشته باشد یعنی بسیار خالص است.

 

بهترین فصل برای خرید گلاب چه زمانی است؟

بهترین فصل برای خرید گلاب بهار است البته بعد از مراسم گلاب کاشان از اواسط اردیبهشت می توانید گلاب تازه تهیه کنید و مسحور طعم و عطر بی نظیر آن شوید. بازدید از کاشان در اردیبهشت و خرید گلاب شیرین در مراسم گلاب گیری را توصیه می کنیم.

 

کاشان چه سوغاتی علاوه بر گلاب دارد؟

کاشان علاوه بر گلاب، سوغات دیگری همچون عرقیات کاشان، باقلوا، غنچه گل محمدی، پشمک، کلوچه کاشانی، حاجی بادام، فرش، گلیم، جاجیم و …  دارد که از معروف‌ترین سوغات کاشان هستند، شما در سفر به کاشان از سوغات این شهر خریداری نمایید.

 

در کاشان از کجا گلاب بخریم؟

شما می توانید گلاب کاشان را از خود کاشان و یا از قمصر، نیاسر که مراسم گلابگیری برگزار می شود تهیه کنید.

 

نویسنده: شادی شادکام