مردم ایران باستان به شادترین مردم در جهان معروف بوده اند، در آئین و فرهنگ مردم ایران از گذشتگان دور به بهانه‌های مختلف جشن ها و مراسمات مختلفی را برگزار می کردند. این جشن ها باستانی ایران نماد قدرت و هویت اصیل ایرانی می باشند. یکی از روزهایی که در تقویم باستانی ایران وجود دارد که در میان مردم ایران باستان از اهمین ویژه ای برخوردار بوده است، روز هفدهم فروردین ماه است که به سروش روز و جشن سروشگان معروف است، در این مقاله همراه با آس چارتر باشید تا با این روز در تقویم باستانی ایران بیشتر آشنا شوید. آس چارتر به شما این امکان را می دهد تا با کمترین هزینه و کمترین زمان بتوانید بلیط هواپیما ارزان مشهد کیش را از این سامانه به راحتی تهیه نمایید.
تاریخچه سروش روز
از گذشته های خیلی دور در تقویم تاریخی ایران باستان هر ماه دارای نامی می باشد، و هر روز از ۳۰ روز یک ماه نیز دارای نام خاص و ویژه‌ای بوده است و در تقویم باستانی هفدهمین روز هر ماه سروش به معنای وخش ایزدی یا الهام و وحی نام دارد. ایرانیان باستان این روز را به برگزاری جشن سروشگان می پرداختند. از دیرباز جشن سروشگان یا سروش روز در بین تمام قوم و مذاهب مختلف از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و مردم در این روز به نیایشگاه ها رفته و به نیایش خداوند می پرداختند. سروش یکی از ایزدان ایرانیان باستان بوده است، سروش به معنای پیام آور خداوند و نگاهبان بیداری است، برای اولین بار عبادت پروردگار و نیایش امشاسپندان و آداب جشن سروشگان را به مردم ایران باستان آموخت و مردم را برای نیایش فرا خواند.
گاه شمار در ایران باستان
در ایران باستان گاه شمارهای مختلفی رواج داشته است، از معروف ترین تقویم‌های ایران باستان می توان به گاه شمار زرتشتی اشاره کرد، که ۱۲ ماه ۳۰ روزه داشته است. زرتشتیان رای تنظیم این گاه شمار از گاه شمار بابلی‌ها و مصری‌ها الهام گرفته بودند. در گاه شمار زرتشتیان نام ماه‌های سال به نام ایزدان زرتشتی بود. این گاه شمار سال ها مورد استفاده قرار گرفت تا اینکه هخامنشیان به قدرت رسیدند این تقویم به دست هخامشنیان تغییر کرد، در کتیبه های کشف شده از دوران هخامنشیان علایم و نشانه هایی از تقویم باستانی ایران به چشم می خورد. این تقویم به گونه بوده است که تقویم شبانه روز را به پنج گاه تقسیم کرده اند، در این تقویم هرسال ۱۲ ماه و هر ماه ۳۰ روز دارد، و 5 روز که نیز در آخر سال اضافه می ماند. در حدود ۳۰۰ سال طول کشید تا این تقویم به‌شکل نهایی خود در بیاید و از زمان پادشاهی داریوش به بعد، استفاده از تقویم ایرانی-دینی مزدیسنا در ایران رواج پیدا کرد.
مناسبت‌های تقویم ایران باستان
در ایران باستان مناسبت ها و جشن های مختلفی وجود دارد که شامل جشن‌های ماهانه، گاهنبار، جشن بهمنگان، جشن دی دادار، جشن آذرگان، جشن آبانگان، جشن مهرگاناز یا مهرگان، جشن شهریورگان، جشن امردادگان، جشن تیرگان، جشن خردادگان، جشن سپندارمزگان یا اسفندگان، جشن اردیبهشتگان، جشن فرورگان و جشن هرمز در نخستین روز هر ماه و جشن نوسره، جشن چهارشنبه سوری، جشن سده، جشن شب یلدا، جشن نوروز باستان از جشن های ایران باستان بشمار می آیند.
سروش روز در شاهنامه
همچنین فردوسی در کتاب شاهنامه خود از سروش روز یاد کرده است، سروش در شاهنامه به عنوان اولین موجود ماوراء الطبیعی آمده است. در کتاب شاهنامه در داستان کیومرث به شکل پری پلنگینه پوش ظاهر شده است، که توطئه های اهریمنان را بر وی آشکار می کند، سروش در شاهنامه با پیکر انسانی سوار بر اسب با جامه ای به رنگ سبز بر خسرو پرویز که در حال فرار از بهرام چوبین بود نیز ظاهر می شود و به وی مژده سلطنت می دهد، و همچنین در داستان اسب آبی به شکل دریای شهد ظاهر می شود که در این باره فردوسی به نام او اشاره دارد،
زدریا برآمد یکی اسب خنگ سرین گرد چون گور و کوتاه لنگ
دوان و چو شیر ژیان پر زخشم بلند و سیه خایه و زاغ چش
همچنین فردوسی در شاهنامه درباره ی سروشگان نیز چنین می گوید:
ز گیتی برآمد سراسر خروش به آذر بد این جشن روز سروش
روز سروش است که گوید سروش باده خور و نغمه مطرب نیوش
همچنین حافظ شیرین سخن نیز از سروش بعنوان روح القدس در دیوان خود یاد کرده است، و چنین می گوید:
هاتف آن روز به من مژده این دولت داد
که بر آن جور و جفا، صبر و ثباتم دادند
سحر ز هاتف غیبم رسید مژده به گوش
که دور شاه شجاع است، می دلیر بنوش
چه گویمت که به میخانه دوش مست وخراب
سروش عالم غیبم، چه مژده ها داده است
عفو الهی بکند کار خویش
مژده رحمت برساند سروش
بیار باده که دوشم سروش عالم غیب
نوید داد که عام است فیض رحمت او
ویژگی های جشن های باستانی در ایران
برگزاری جشن های باستانی در گذشته دارای ویژگی‌هایی مشترکی می باشند. برگزاری آنها مطابق با تقویم طبیعی بوده و همگی در پیوند با پدیده‌های طبیعی و کیهانی و اقلیمی هستند.
هیچکدام از جشن ها پیرو هیچگونه از ادیان مختلف دینی نیست و از دستورهای دینی برگزفاه نشده است و می توان گفت متعلق به هیچ دینی نمی باشد.
تمامی جشن های ایران باستان با سرور و شادی برگزار می شده است و هیچ غمی و اندوهی در آن نبوده است، جالب است بدانید در یکی از مراسم عید بنام جشن بمو در میان مانویان فردی بنام مانی از دنیا می رود و حتی در روزی که وی از دنیا می رود نیز اشک و گریه ای نبوده است و جان باختن وی همراه با سرود و شادی بوده است.
در جشن های ایران باستان هیچ خشونتی نبوده است و مردم باستان به طبیعت گیاهان و حیوانات بدرفتاری و خشونتی نداشته اند و نسبت به محیط زیست و پیرامون خود بسیار اهمیت می دادند.
در همه جشن های باستانی آتش جزو جدا نشدنی از مردم بوده است و عموما در جشن های باستانی آتش کوچکی برای گرمی جمع روشن می می کردند که نشانه رسمیت و تقدس آن بوده است.
همچنین در شاهنامه فردوسی یکی از ویژگی های مهم در جشن ها و مراسمات ایرانی که در آن آمده است، این بوده که برگزاری جشن ها و مراسمات همزمان با زاد روز یا سال مرگ کسی نبوده است و در گذشته روز تولد برای ایرانیان بسیار بی اهمیت بوده است و در جایی ثبت نمی شده است و خیلی کم و به ندرت آن را ثبت می کرده اند. فقط کارهای مهم که برای آنها خیلی ارزش داشته ثبت می شده است.
از دیگر ویژگی های جشن های باستانی ایران یکپارچگی، همبستگی و همزیستی اقوام و ادیان دینی و زبان های متفاوت در کنار هم است که به آرامش و احترام در کنار هم برگزار می شود. آس چارتر بهترین مرجع ارائه دهنده بلیط هواپیما ارزان لحظه آخری در شهر مشهد می باشد.
نام های اسامی هفته در ایران باستان
در گاهشمار ایران باستان روهای هفته نیز دارای اسامی مختلفی بوده است:
شنبه: کیوان شید
یکشنبه: مهرشید
دوشنبه: مهشید
سه شنبه: بهرام شید
چهارشنبه: تیرشید
پنجشنبه: اورمزدشید
آدینه: ناهیدشید
