آشنایی با صنایع دستی گیلان

صنایع دستی استان گیلان

معرفی صنایع دستی استان گیلان

در سفرها یکی از جذابترین بخش ها خرید سوغاتی از مقصد سفر است، گاهی انتخاب یک سوغاتی از بین این همه خوراکی‌های خوشمزه و صنایع دستی متنوع کار سختی است. درسفر به گیلان بیشتر مسافرها و گردشگرها کلوچه، چای،برنج، زیتون و رب انار را بعنوان سوغات و یا نیاز خود خرید می کنند. اما برخی هم دوست دارند از صنایع دستی آن شهر بعنوان یک یادگاری که ماندگارتر است برای خود و یا دوستان بعنوان هدیه تهیه نمایند.

حصیربافی گیلان

حصیر بافی یکی از صنایع دستی گیلان است که در بیشتر مناطق استان رواج دارد. در بافت این نوع حصیر از الیافی بنام کلوش که همان ساقه برنج یا از ساقه‌ی نی‌ها و گیاهان خودرویی که در کنار مرداب‌ها و مناطق مرطوب رشد می‌کنند استفاده می‌شود. در استان گیلان، زیراندازهای حصیری طرح‌دار و ساده با استفاده از دستگاه حصیربافی که شبیه دار زمینی است بافته می‌شوند و بافت انواع ظروف و کلاه حصیری با دست انجام می‌شود. در سال‌های اخیر، صنایع دستی زیرمجموعه‌ی حصیربافی مانند مرواربافی و بامبوبافی نیز در استان گیلان رونق گرفته است. به دلیل رونق حصیربافی در استان گیلان قسمتی از مزارع استان به کاشت گیاه کنف، اختصاص پیدا کرده است.

رشتی ‌دوزی

رشتی دوزی همان رودوزی‌ سنتی ایران است که با نام قلاب‌دوزی رشتی نیز معروف می باشد. رشتی دوزی برای تزیین پارچه با نخ‌های ابریشمی است. این هنر قدمت دیرینهای دارد که هم‌زمان با رونق بافت پارچه‌های ابریشمی در طبرستان و گیلان، رشتی‌دوزی نیز رواج داشته است. رشتی ‌دوزی به سه روش ساده، برجسته و معرق دوخته می‌شود و ابزار ویژه‌ای دارد. هر کدام از این‌ها روش‌ها ابزارهای مخصوص دارند. رشتی‌دوزی از قدیمی‌ترین سوغات گیلان است. از اوایل قرن 13 استاد حسین رشتی در ایران رشتی‌دوزی می‌کرده‌است و آثارش در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. در این هنر، روی پارچه‌های ابریشمی و نخی را با طرح‌های گل و مرغ و بته جقه شاخ گوزنی تزئین می‌کنند. همچنین این هنر گیلانی در فهرست آثار ملی به‌عنوان میراث فرهنگی ثبت شده است.  اگر دوست دارید پارچه‌های رشتی‌دوزی‌شده برای دیگران بخرید، کلاه و رومیزی، روتختی، پاپوش‌های زنانه، پرده، سجاده، لباس و کلاه گزینه‌های مناسبی هستند.

مرواربافی

این صنعت به دلیل تنوع بالا و کاربردهای متفاوت، فروش بسیار خوبی در گیلان دارد و به عنوان سوغات رشت به فروش می رسد. در مرواربافی، با چوب ترکه چیزهایی مثل سبد میوه، ساک پیک‌نیک، جا نانی، و جا لیوانی درست می ‌کنند. روستای کورکا قطب مرواربافی در گیلان است. در بندر کیاشهر و صیغلان هم می ‌توانید بافته‌های مرواری را پیدا کنید. از مروار به عنوان وسیله مصرفی و تزئینی استفاده می‌شود و جنس آن درخت بید است که باعث شده انعطاف و دوام زیادی داشته باشند.

سفالگری گیلان

هنر سفالگری هنری است که در تمام نقاط ایران و حتی جهان معروف و رایج است،  در استان گیلان نیز دارای پیشینه‌ای بسیار قدیمی است و به دوران پیش از تاریخ اسلامی نیز می‌رسد. در گذشته مردم یا ساختن سفالین سعی بر پوشاندن سقف خانه‌های خود و جلوگیری از ورود آب به داخل خانه می ‌کردند. که در بیشتر مناطق باستانی درایران سفالینه های زیادی کشف شده است و این نشان دهنده قدمت بالای این هنر در بین ایرانی ها است، امروزه مردم بومی گیلان، از هنر خود در ساختن ظروف زیبا نیز استفاده می‌کنند و گردشگران آن را به عنوان سوغات می توانند تهیه نمایند. تولیدات سفالی در مناطق رشت، لاهیجان، رودسر، لنگرود، صومعه سرا، شفت، تالش، آستارا و سیاهکل رواج بیشتری دارد.

نمدمالی گیلان

نمد زیراندازی سنتی است که با پشم تولید می‌شود. نمدمالی روش تولید نمد است و نمدمالی، قدیمی‌ترین روش تولید زیرانداز و از سخت ترین صنایع دستی است. نمد زیرانداز مناسبی برای مناطق مرطوب و بارانی است که در مناطق روستایی اطراف دریای خزر قدمت وسابقه ی زیادی دارد. در تهیه نمد ازعمل بافتن انجام نمی‌شود و با ایجاد فشار، رطوبت و حرارت در محیط قلیایی نمد را با پا و دست فشار می دهند. همچنین غیر از زیرانداز صنایعی دیگری نیز از آن تهیه می شود که شامل: کلاه و لباس نمدی، زیرچراغی، زیر منقلی می باشد. نقش‌های که بر روی نمدها شکل می دهند نظیر: گل‌های مختلف، هلالی، ترنج، الماسی، بته جقه و حیوانات هستند که با رنگ‌های قرمز، سرمه‌ای، مشکی، سفید، کبود و سبز روی نمد نقاشی می‌شوند. شما می توانید محصولات نمدمالی را روستاهای اوشیان، سیاهکلرود، اشکور علیا و سیار ستاق بعنوان سوغات و یادگار خریداری کنید.

گلیم بافی گیلان

گلیم بافی از جمله هنرهایی است که در بیشتر شهرهای ایران با طرح‌های متفاوت و الیاف گوناگون دیده می‌شود. گلیم در استان گیلان به‌عنوان زیرانداز کاربرد دارد و معمولا توسط زنان بافته می‌شود؛ البته گلیم در گذشته به‌عنوان روانداز برای حیوانات باربر، پوشاندن دیوار و فرش نیز استفاده می‌شد. گلیم از نخ‌های پشمی و پنبه‌ای بافته می‌شود و رنگ‌های استفاده شده در آن کاملا طبیعی هستند. گلیم‌های گیلانی گاهی برای جلوه بیشتر و کهنه شدن رنگ، با چای و پوست گردو شسته می‌ شوند.

جاجیم بافی

جاجیم بافی نیزیکی دیگر از صنایع دستی استان گیلان است که مانند گلیم از پشم تهیه بافته می‌شود و تنها تفاوت آن با گلیم در نوع بافت است. جاجیم یک نوع زیرانداز دورویه بدون پرز با پارچه کمی نازک‌تر و نخ‌های رنگی‌تر به نسبت گلیم است. برای تهیه بلیط شما می توانید از سایت آس چارتر به راحتی بلیط چارتر کیش رشت خود را تهیه نمایید.

بامبوبافی

یکی از هنرهای محبوب و بی نظیر در گیلان است، که گیاه آن توسط کاشف السلطنه یا پدر چای ایران در دوران قاجار بامبو را با خودش به ایران آورد. بامبو نوعی نی خیزران است که در آبگیر و تالاب‌ها پیدا می ‌شود. در همان زمان‌ها هم یک استاد چینی به نام ولتری به لاهیجان آمد و بامبوبافی را به مردم گیلان یاد داد. هنرمندان بامبوبافی با نی‌های بامبو، ظرف‌های شکلات‌خوری، میوه‌خوری، صندلی، لوستر و کلاهک آباژور تهیه می‌کنند. بامبوبافی به عنوان سوغات گیلان بسیار مشهور است.

عروسک های کاموایی استان گیلان

نوعی عروسک دستباف فانتزی یکی دیگر از صنایع دستی و محبوب در گیلان است، عروسک های کاموایی هنری بی نظیر که توسط زنان شهر ماسوله و در اوقات فراغت شان بافته می شود و از جمله سوغاتی های پرطرفدار این منطقه به شمار می رود، در سفر به این منطقه از این عروسک های جذاب به عنوان سوغات حتما تهیه نمایید.

شال بافی گیلان

از هنرهای دیگر بانوان گیلانی می توان به شال بافی اشاره کرد. شال بافی از بافتنی های سنتی گیلان به ویژه غرب گیلان می باشد که مواد اصلی و اولیه آن از پشم گوسفندان بوده و بدون طرح، ساده و خود رنگ می باشد. مرکز اصلی این دست بافتنی های سنتی ماسال، شاندرمن و هشتپر و همچنین در شهرهای گالش و تالش رونق دارند. شال های دستباف رنگین و زیبای سنتی که از پشم بافته می شوند از نفوذ هر گونه سرما و رطوبتی جلوگیری می کنند و در مناطق مرطوب و کوهستانی مورد استفاده بیشتر ساکنان آن قرار می گیرد. این شال های زیبا را می توانید بعنوان بهترین سوغاتی در طرح ها مختلف تهیه نمایید.

چادرشب بافی

این هنر چادر شب بافی نیز در بیشتر شهرهای ایران رواج دارد، چادر شب ها پارچه ای در ابعاد دو در دو متر می باشد که در اکثر شهرها و روستاهای اطراف رشت بافته می شود. جالب است بدانید در گذشته این چادر شبها از پارچه های ابریشمی خالص و بر روی دستگاهی چوبی به نام پاچال بافته می شد ولی امروزه با نخ مصنوعی، پشم و الیاف و در رنگ های خاص و متنوع بافته می شوند و جذابیت بسیار خاصی دارند.

چموش دوزی

چموش نوعی کفش چرمی است که در شهرهای استان گیلان توسط هنرمندان این خطه بافته می‌شود. این کفش ها انواع مختلفی دارد که رایج ترین آنها دارای بند بلندی می باشد و به دور پا بسته می شود که یکی از پراستفاده‌ ترین مدل‌های چموش می باشد. چموش ها معمولا ساده و بدون رنگ مورد استفاده قرار می گیرند ولی در گذشته برای زیبا جلوه دادن این کفش ها آن ها را با رنگ های طبیعی  رنگ می کردند. معمولا چموش ها را با نخ های زرد، سبز و قرمز تزئین می کنند.